Хуульч Шувуухай

Вестфалийн энхийн гэрээ

0:00

1648 оны Вестфалийн энхийн гэрээ нь 1618-1648 онд Ариун Ромын эзэнт гүрний болон Европын бүхий л орнуудыг их бага хэмжээгээр хамарсан хэд хэдэн дайныг нэгтгэсэн “Гучин жилийн дайны” төгсгөлд Европын их гүрнүүдийн хооронд байгуулагдсан бөгөөд олон улсын нийтийн эрх зүйн хөгжилд чухал үйл явдал гэж үздэг. Улс гүрний тэгш бүрэн эрхийн зарчим, нутаг дэвсгэр бүрэн бүтэн байх зарчим, шашин шүтэх эрх чөлөөний зарчим, дипломат харилцааны зарчим, хүчний тэнцвэрийн зарчим зэрэг эрх зүйн орчин бүрдүүлэх үндэс суурийг тавьсан ач холбогдолтой.

Улс гүрний бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал

Вестфалийн энхийн гэрээ нь улсын бүрэн эрхт байдал, улсын хилийн халдашгүй дархан байдлын зарчмыг тогтооход тусалсан. Өөрөөр хэлбэл, улс бүр өөрийн нутаг дэвсгэрийг гаднын хүчний хөндлөнгийн оролцоогүйгээр удирдах эрхийг хүлээн зөвшөөрсөн. Ингэснээр, улс орнуудыг олон улсын харилцааны үндсэн оролцогч гэж үздэг орчин үеийн үндэстэн - төрийн тогтолцооны үндэс суурийг тавьсан юм.

Шашин шүтэх эрх чөлөө

Вестфалийн энхийн гэрээний нэг гол заалт нь улс орнууд өөрсдийн шашны бодлогоо тодорхойлох эрхийг хүлээн зөвшөөрсөн явдал байв. Энэ нь Европыг олон арван жилийн турш хүнд байдалд оруулж байсан Ариун Ромын эзэнт гүрний протестант болон католик шашинтнуудын хоорондох шашны хэд хэдэн мөргөлдөөнөөс улбаатай янз бүрийн хүчний хоорондын тэмцэл дайн болон хувирсан шашны мөргөлдөөнийг таслан зогсооход тусалж, төр ба шашныг тусгаарлах үзэл баримтлалыг хөгжүүлэхэд хувь нэмэр оруулсан.

Дипломат протокол

Вестфалийн энхийн гэрээнд хүргэсэн хэлэлцээ нь ирээдүйн дипломат үйл ажиллагаанд нөлөөлөх дипломат протокол, хэм хэмжээг тогтоосон. Ингэснээр, улс хоорондын зөрчилдөөнийг шийдвэрлэхэд олон талт хэлэлцээ хийж, гэрээг ашиглах жишиг тогтсон.

Хүчний тэнцвэр

Вестфалийн энхийн гэрээ нь олон улсын харилцаанд хүчний тэнцвэрийн тухай ойлголтыг бий болгосон. Олон улсын бүрэн эрхт байдлыг хүлээн зөвшөөрч, нэг улс бусдыг ноёрхохоос сэргийлэх механизмыг бий болгосноор Европт тогтвортой байдлыг бий болгож, томоохон хэмжээний мөргөлдөөнөөс урьдчилан сэргийлэхэд тусалсан.

Эрх зүйн орчин

Вестфалийн энхийн гэрээ нь олон улсын харилцааны иж бүрэн эрх зүйн орчныг бүрдүүлээгүй ч олон улсын эрх зүйг хөгжүүлэх үндэс суурийг тавьсан. Удаах гэрээ, хэлэлцээрүүд нь Вестфалид бий болсон зарчмууд дээр үндэслэсэн ба олон улсын тавцанд төрийн зан үйлийг зохицуулах хэм хэмжээ, дүрмийг аажмаар хөгжүүлэхэд хүргэсэн.

Ерөнхийдөө, Вестфалийн энхийн гэрээ нь улс үндэстний тэгш эрх, олон улсын маргааныг эв зүйгээр шийдвэрлэх, хамтын дэг журам тогтоох, шашны эрх чөлөө, хүчний тэнцвэр зэрэг үндсэн зарчмуудыг бий болгосноор олон улсын нийтийн эрх зүйн хөгжилд шинэ хуудас нээсэн. Уг гэрээ нь орчин үеийн олон улсын эрх зүйн тогтолцоог бүрдүүлсээр байгаа бөгөөд улс орон өөрийгөө тодорхойлох, зөрчилдөөнийг арилгах зэрэг өнөөгийн шийдвэрлэх асуудал хэвээр байна.